Страница:Дернбург. Пандекты. Т. I (1906).djvu/434

Материал из Викитеки — свободной библиотеки
Эта страница была вычитана
— 419 —

том одну только litis contestatio, как для решения вопроса о существовании права истца, так и для установления пределов обязанности ответчика[1]. Стороны требовали решения судьи по поводу известного права в том виде как оно существовало во время litis contestatio, и ответчик подчинялся приговору на основании существовавших в то время условий для признания его ответственности[2]. В этом усматривалась новация первоначального обязательства, которая совершалась путем процессуального договора[3].

На основании этого ответчик присуждался в пользу истца даже и в том случае, если он во время самого процесса уплачивал долг или иным способом удовлетворял своего противника. Еще в эпоху императоров прокулианцы придерживались этого взгляда по отношению к stricti juris judicia. Сабинианцы же с успехом отстаивали тезис: omnia judicia sunt absolutoria, т. e. исполнение обязательства во время процесса влечет за собою освобождение ответчика[4].

Попытка древнейшего права устранить вышеуказанные затруднения противоречила самой природе вещей. В силу этого при bonae fidei judicia и arbitrariae actiones постоянно руководствовались другими основаниями, но даже и при stricti juris judicia нельзя было последовательно провести этот принцип[5].


  1. Keller: Litiskontestation und Urtheil; Wächter, книжки 2 и 3; Buchka: Einfluss des Prozesses auf das materielle Rechtsverhältniss, 1846, 2 части; Savigny, т. 6, стр. 1 и след.; Wlassak: Römische Prozessgesetze.
  2. Gajus, Inst. III, § 180… obligatio principalis dissolvitur, incipit autem teneri litis contestatione… Gajus, Inst. IV, § 107.
  3. Fragmenta Vaticana § 263: …interpositis delegationibus aut inchoatis litibus actiones novavit. Paulus libro 24 quaestionum. l. 29. D. de novationibus. 46. 2 развивает следующую мысль: Aliam causam esse novationis voluntariae, aliam judicii accepti multa exempla ostendunt. perit privilegium dotis et tutelae, si post divortium dos in stipulationem deducatur vel post pubertatem tutelae actio novetur, si id specialiter actum est: quod nemo dixit lite contestata: neque enim deteriorem causam nostram facimus actionem exercentes, sed meliorem, ut solet dici in his actionibus, quae tempore vel morte finiri possunt.
  4. Gajus, Inst. IV, § 114: Superest ut dispiciamus, si ante rem judicatam is cum quo agitur, post acceptum judicium satisfaciat actori, quid officio judicis conveniat, utrum absolvere, an ideo potius damnare, quia judicii accipiendi tempore in ea causa fuerit, ut damnari debeat. nostri praeceptores absolvere eum debere existimant, nec interesse cujus generis sit judicium; et hoc est quod vulgo dicitur Sabino et Cassio placere omnia judicia absolutoria esse… de bonae fidei judiciis autem idem sentiunt, quia in ejusmodi judiciis liberum est officium judicis. tantumdem et de in rem actionibus putant, quia formulae verbis id ipsum exprimatur.
  5. Cp. Römer: Das Erlöschen des klägerischen Rechtes nach der Einleitung
27*